Wat houdt uw werk in (gerelateerd aan seksuologie)?
Als seksuoloog werk ik voor de doelgroep mensen met een verstandelijke beperking. Ik ben verbonden aan Zodiak, het behandelcentrum van Prinsenstichting in Purmerend. De doelgroep van mensen met een verstandelijke beperking is heel divers. Je hebt verschillende niveaus van beperking, cliënten van jong tot oud en daarnaast heb je bijna altijd te maken met een (zorg)systeem om de cliënt heen en er is vaak sprake van co morbiditeit zoals bijv. fysieke problemen, syndromen, gedragsproblematiek, Autisme Spectrum Stoornis etc.

De diversiteit van de doelgroep maakt de werkzaamheden als seksuoloog evenzo divers. Het gaat over individuele behandeling of juist advisering aan het zorgsysteem om een cliënt heen, het gaat over kortdurende interventies of betrokkenheid bij algeheel welzijn in de langdurige zorg, het gaat over enkelvoudige behandeling of juist complexe interdisciplinaire behandeling.

Naast advisering en behandeling is ook het bevorderen van deskundigheid aan professionals in de zorg en onderwijs een belangrijke taak. Veelal door trainingen, maar ook door werkzaamheden voor het landelijk CCE (Centrum Consultatie en Expertise) en laagdrempeliger door het schrijven van columns in de Klik (een maandblad voor zorgprofessionals) Kennis bevorderen over seksuele gezondheid en seksuele ontwikkeling in de zorgopleidingen vind ik heel belangrijk. Als je als professional in de zorg met mensen gaat werken, of dat nou is met ouderen, jeugd, verstandelijk beperkten of in de GGZ is, dan krijg je automatisch ook te maken met seksualiteit. Velen krijgen er nauwelijks les over. Handelingsverlegenheid, alleen vanuit risico’s denken, verbieden of negeren, verergert problematiek bij cliënten/patiënten vaak, terwijl het met een beetje kennis en begeleiding makkelijk tot een positieve oplossing had kunnen komen.

Omdat de seksuologische kennis met betrekking tot mensen met een verstandelijke beperking nog in de kinderschoenen staat, is er ook nog veel ander werk te doen. Samen met onder andere Rianne van Dijken- Visser en Welmoed Visser- Korevaar sturen we het landelijk netwerk van seksuologen (SIG LVB) aan, onder de vlag van de NVVS. De Special Interest Group heeft o.a. bundeling van kennis, kennisoverdracht en verdere ontwikkeling van kennis tot doel. In samenwerking met Rutgers registreren we bijvoorbeeld onze seksuologische behandelingen om een beeld te krijgen van de problematiek die er speelt. Vandaaruit kunnen we onze behandelingen weer verder ontwikkelen.

Wat was uw drijfveer om zich met seksuologie / seksualiteit bezig te houden?
In 1998 ben ik begonnen als gedragskundige in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Meer door toevalligheid dan door een bewuste keuze kwam ik in de werkgroep seksualiteit en intimiteit terecht binnen de zorginstelling waar ik toen werkte. Al gauw werd ik geraakt door het onderwerp en was mijn interesse volop gewekt. In die tijd lag de focus met betrekking tot seksualiteit nog vooral op het thema seksueel misbruik. Daar heb ik in eerste instantie veel over geleerd, maar het onderwerp is natuurlijk veel breder. In 2008 ben ik seksuologie gaan studeren. Mijn focus ligt nu vooral op het stimuleren van seksuele gezondheid voor mensen met een verstandelijke beperking.

Wat was uw mooiste ervaring op professioneel vlak?
Er zijn zoveel grappige en ontroerende anekdotes te vertellen over het werken als seksuoloog met mensen met een verstandelijke beperking. De verbasteringen van het woord vagina in vlagina, harina en fatima blijven prachtig. Maar ook een anekdote waarin mijn advies aan een stel was om echt goed te kijken of zij vochtig genoeg was voordat penetratie plaatsvond. En hij de volgende keer trots verkondigde dat hij er een zaklamp en vergrootglas had bij gepakt om het goed te kunnen zien. Ik denk uiteindelijk dat mijn mooiste ervaringen zijn als het lukt om seksualiteit als een positief thema op de kaart te krijgen bij cliënten en bij professionals.

Wat is volgens u een onderbelicht onderwerp binnen het vak?
In Nederland wonen zo’n 142.000 mensen met een verstandelijke beperking (IQ < 70), maar 2,2 miljoen mensen met een IQ tussen de 70 en 85. De kans op problematiek rondom seksualiteit bij deze groep is echt groot, maar de aandacht hiervoor en kennis hierover nog nihil, terwijl deze mensen met name in de reguliere zorg terecht komen.

Daarnaast krijg je bij seksuologie en verstandelijke beperking vaak te maken met parafilie. Fetisjisme en pedofilie komen regelmatig voor. De wetenschappelijke kennis hierover is mager, een onderbelicht wetenschappelijk thema wat mij betreft!

Heeft u een boekentip (gerelateerd aan seksuologie?)?
Het handboek bij het vlaggensysteem van Movisie en Sensoa. De methode is goed bruikbaar met betrekking tot het thema seksuele ontwikkeling en het leren adequaat te reageren op seksueel gedrag van kinderen en jongeren. Het handboek is heel informatief. Inmiddels is er ook een versie van de methode uitgebracht “Buiten de lijnen”, meer gericht op kinderen waarbij de ontwikkeling anders verloopt. Een tip van een heel andere orde, op andere wijze gerelateerd aan seksuologie, is de tv-serie “The handmaid’s tale”. Boeiend!